Vitamine D speelt mee in tal van metabole wegen, die we hier zullen beschrijven. Maar wat we moeten onthouden, is dat we, zelfs in 2019, nog altijd niet alle functies van vitamine D hebben ontrafeld.

Botmetabolisme

We weten dat vitamine D in geval van een tekort dus belangrijk is bij osteoporose, ostemalacie en rachitis. Bij osteoporose moet ook het PTH bepaald worden, want de PTH-spiegel volgt het serumcalcium. Een hoge PTH-spiegel kan wijzen op een ongunstig genetisch polymorfisme van de vitamine D-receptor of een primaire of secundaire hyperparathyreoïdie.

Spieren

De prestaties van de spieren correleren direct met de vitamine D-spiegel. Vitamine D heeft een trofisch effect op de mitochondria en hoe meer oxidatieve stress, des te lager is de vitamine D-spiegel. Vitamine D bepaalt de kwaliteit van de spiercontractie. Botfracturen zijn vaker te wijten aan een slechte kwaliteit van de spieren dan aan een slechte kwaliteit van het bot. Een optimale vitamine D-spiegel is dus vereist om het risico op vallen en botfracturen te verkleinen.

Darmen

Vitamine D heeft een gunstige invloed op de toll-4-receptoren (ontstekingsreceptoren) en vermindert zo het ontstekingsproces. Het is ook belangrijk voor de barrièrefunctie van het epitheel. Vitamine D-tekort heeft voorts negatieve invloed bij de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, het prikkelbaredarmsyndroom en leververvetting. 

Hart en bloedvaten

Vitamine D remt de ontwikkeling van hart- en vaataandoeningen af, verbetert de kwaliteit van de hartspier (in die mate dat vitamine D wordt aanbevolen na een infarct) en zou ook helpen bij het controleren van de bloeddruk en tegen het optreden van hartfalen.

Bij vitamine D-tekort neemt de oxidatieve stress toe, wat negatieve effecten heeft op het hele metabolisme. Het is dan ook niet verwonderlijk dat vitamine D-tekort de veroudering van de cellen in de hand werkt.

Immuunsysteem

Vitamine D kan worden gezien als een vitamine van ‘tolerantie’. Als immuuncellen bezitten immers receptoren voor vitamine D, zowel die van het aangeboren als die van het adaptieve immuunsysteem. Vitamine D verhoogt de T-regulerende lymfocyten en vermindert dus de ontsteking. Het gaat de vermenigvuldiging van virussen (het griepvirus bijvoorbeeld) en bacteriën tegen. 

Meerdere publicaties in vermaarde internationale tijdschriften hebben meestal in vitro aangetoond dat vitamine D nog andere effecten heeft, zoals:

vermindering van de gevoeligheid van de pneumocyten voor het ontstaan van astma; antitumorale werking op de longen, de borsten en meer in het algemeen via een effect op P21 en P27 ; 

• een effect op de symptomen van autisme; 
• in de huid: gunstige invloed bij atomische dermatitis, acne, vitiligo, de wondheling, psoriasis en zona; 
• in de hersenen: effect op cognitieve en affectieve functies en antidepressieve en antipsychotische werking, ‘bescherming’ tegen de ziekte van Alzheimer, de ziekte van Parkinson en dementie; 
• in de pancreas: vitamine D zou positieve effecten hebben bij type 1 – en type 2 diabetes; 
• bij auto-immuunziekten: positief effect op vitiligo, multiple sclerose, reumatoïde artritis, lupus, guillain-barrésyndroom, inflammatoire plyradiculopathie; 
• op gynecologisch vlak: ‘bescherming’ tegen pre-eclampsie, het polycysteusovariumsyndroom en onvruchtbaarheid; 
• bij andere ziekten zoals allergieën, chronische vermoeidheid, fibromyalgie, hiv-infectie, metabool syndroom, neurodermatose enz. zou vitamine D-tekort een negatieve of verergerende factor zijn.

3% van de genen wordt gecontroleerd door vitamine D (via epigenetische mechanismen). 

Auteur: Olivier Segers